Maden denince akla ilk gelen, yeraltı zenginlikleri oluyor. Yeraltından çıkarılan madenler, işlenerek ekonomiye katkı sağlanıyor.
Dünyamız koca bir maden ocağı gibidir. Yeraltının saklı hazineleri, sanki milyonlarca yıl çıkarılmayı beklemiş! Birçok medeniyet değerli madenleri yeryüzüne çıkarabilmek için çabalamıştır. Ülkeler madenler için birbiriyle savaşmış, birçok medeniyet bu savaşlar sonucu yok olmuştur. Birçok ülkede olduğu gibi ülkemiz de maden açısından, oldukça zengin bir jeolojik yapıya sahiptir. Araştırmalara göre, Anadolu’da MÖ 7000 yıllarında madenler eritilip işlendiği görülmektedir. MÖ 200-1200 yıllarında Hitit’ler madenleri eritip çeşitli aletler yaparak kullanmışlardır. Tarih, Ege tarafında MÖ 563-548 yıllarında Şark Çayı kumlarından Lidyalı’ların altın ürettiğini yazar. MÖ 1. yüzyılda, Cenevizli’lerin Murgul bakır maden ocağını işlettikleri bilinmektedir. Yeraltında saklı hazineler insanları her zaman cezbetmiş, her dönem çıkartılmaya çalışılmıştır.
Günümüzde zengin maden yatakları her ülkede olduğu gibi Türkiye’de de mevcuttur. Dünyadaki bor madeninde ülkemiz 1. sıradadır. Yaklaşık %73’lük bir oranda bor madeni Eskişehir-Kırka, Balıkesir-Bigadiç, Kütahya-Emet, Bursa-Kestelek’te çıkarılmaktadır. Başlıca çıkarılan madenler; bor, kömür, jips, bakır, barit, lületaşı, diyatomit, perlit, manyezit, mermer, demir…
Doğalgaz, petrol, kömür de çıkarılan bazı fosil yakıtlardır. Kullanılan fosil yakıtlarının başında, kömür gelmektedir. Kömür, milattan öncesinde Çinli’ler tarafından kullanıldığı bilinmekte. Dünyadaki kömür rezervinin neredeyse yarısı Çin madenlerinden çıkarılmaktadır. Hindistan onda birini, Avustralya ise üçte birini çıkarmaktadır. Kömürün %1 oranı ülkemizde çıkarılmakta. Ülkemizde kömür çıkarılan yerler; Zonguldak(Ereğli), Kahramanmaraş(Afşin-Elbistan), Ankara (Beypazarı-Nallıhan), Erzurum (Aşkale), Çanakkale (Çan), Muğla (Yatağan), Kütahya (Tunçbilek,Tavşanlı..), Manisa (Soma, Işıklar..), Bartın(Amasra) vs.
Maden ocakları ülkelere ekonomik olarak büyük katkılar sağlamaktadır. Fakat madenlerin çıkarılması bir o kadar da zahmetlidir. Maden çıkarırken dikkat edilmesi gereken kurallar vardır. Bu kurallar yerine getirilmediği takdirde, birçok kazada kaçınılmazdır. Bu kazaları engelleyebilmek için yapılacak olan birtakım önlemler vardır. Mesela kömür madenlerinde başlıca; gaz ölçümünün iyi yapılması ve erken uyarı sisteminin bulunması, yeterli havalandırmanın olması, sığınma(yaşam)odalarının olması vs. önlemlerin alınması hayati önem taşımaktadır. Kömür ocağında sıkışan metan gazı, grizu patlamasına neden olmaktadır.
Grizu, metanla oksijenin birleşip, genleşerek patlamasıyla oluşur. Çok güçlü bir etkiye sahiptir. Metan, yaşlı kömür yataklarında daha fazladır. Ocaklardaki gaz ölçümlerinde metan gazı %5’in üstüne çıkmamalıdır. Metan gazının artışı söz konusu olduğunda, acilen ocak hemen boşaltılması gerekmektedir.
Kazaları önlemek amaçlı yapılan denetimler sıklaştırılmalıdır. Ocaklardaki iş güvenliği açısından eksiklikleri varsa, biran önce giderilmesi elzemdir. Geçen hafta Bartın-Amasra maden ocağında patlama meydana geldi. 14 Ekim akşam saatlerinde yaşanan patlamada, 41 canımızı kaybettik. 11 yaralının olduğu kazada, 58 kişinin yara almadan çıkarıldığı belirtiliyor.
Hayatını kaybeden madencilerimize, emekçilerimize Allah’tan rahmet, acılı ailelerine, yakınlarına sabırlar diliyoruz.
İş kazalarında ihmal ve kusur söz konusu olduğunda sorumluların gereken cezayı alması önem arz etmektedir. Ülkemizde böylesi acı olayların bir daha yaşanmaması umuduyla…
Saygılarımla…
Sevilay Arıkan